وظایف دوران غیبت را به چند دسته می توان تقسیم کرد:

1- آنچه در روایات این باب، با لفظ امر وارد گردیده به عنوان تکلیف شمرده شده است. مانند:

«اکثروا الدعاءبتعجیل الفرج»[10].«برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید».«فتوقّعوا الفرج صباحاً و مساءً»[11].«هر صبح و شام چشم انتظار فرج باشید».

«فلیعمل کلّ امرءٍ منکم بما یقرب به من محبّتنا»[12].«هر یک از شما باید به آنچه که او را به مقام محبّت ما نزدیک می کند، عمل نماید».

2- آنچه در باب صفات شیعیان و منتظران، مورد تأکید اهل بیت-علیه السّلام- قرار گرفته است. مانند:

«طوبی للصّابرین فی غیبته، طوبی للمقیمین فی محبّته»[13].«خوشا به حال شکیبایان در غیبت او، خوشا به حال دوستداران او».

«المنتظرین لظهوره… الدعاه الی دین الله سرّاً و جهراً»[14].«منتظران ظهور امام زمان-علیه السّلام- در پنهان و آشکار، مردم را به دین خدا دعوت می کنند».

3- آنچه به طور منطقی با بررسی ابعاد غیبت و انتظار و ظهور، به دست می آید. مانند:

•  دفاع از آرمان های امام زمان در دوران غیبت.

•  دشمن شناسی و مراقبت بر تحریف نشدن معنا و مسیر انتظار توسط دشمن.

•  آماده سازی زمینه ظهور.

•  تطبیق دادن خود و جامعه بر معیارهای ارائه شده نسبت به دوران پس از ظهور.

4- آنچه در تأسی به بزرگان و عالمان دینی در حدّ وظیفه باید مورد پیروی قرار گیرد. مانند:

•  مواظبت بر اذکار و زیارت هایی خاصّ.

•  مداومت بر انجام اعمال مستحبّی در جهت ایجاد قرب معنوی به امام زمان-علیه السّلام.

در پایان ذکر هشتاد مورد را-که در کتاب شریف «مکیال المکارم» تألیف مرحوم حاج میرزا محمد تقی موسوی اصفهانی، با استفاده از احادیث گوناگون به عنوان وظایف مردم در دوران غیبت امام زمان-علیه السّلام- گردآوری شده است- ثمربخش و تذکرآفرین یافتیم.

امید آنکه خداوند در ادای تکلیف نسبت به ساحت مقدّس آن حضرت همه ما را یاری فرماید.

1- شناخت امام زمان-علیه السّلام- :

• شناخت صفات

•  شناخت آداب

•  شناخت ویژگی ها

•  شناخت علائم ظهور

2- رعایت ادب نسبت به ذکر نام های شریف آن حضرت.

3- محبّت خاصّ نسبت به آن حضرت.

4- محبوب ساختن آن عزیز، در نزد مردم.

5- انتظار فرج و ظهور آن بزرگوار.

6- اظهار شوق برای دیدار آن حضرت.

7- ذکر فضایل و مناقب او در بین مردم.

8- اندوه در فراق آن بزرگوار.

9- حضور در محافل ذکر فضایل آن بزرگوار.

10- برپایی مجالسی به نام صاحب الزمان-علیه السّلام-

11و 12- سرودن شعر و قرائت آن در فضایل مولا.

13- برخاستن در هنگام ذکر اسم شریف و القاب آن بزرگوار.

15،14و 16- گریستن، گریاندن و خود را به گریه وادار کردن در فراق آن امام همام.

17- درخواست معرفت و شناخت نسبت به آن حضرت، از خدای عزوجل.

18- مداومت بر این دعا:

«اللهم عرّفنی نفسک فانّک ان لم تعرّفنی نفسک لم أعرف نبیّک، اللهم عرّفنی رسولک، فانّک ان لم تعرّفنی رسولک لم أعرف حجّتک، اللهم عرّفنی حجّتک فانّک ان لم تعرّفنی حجّتک ضللتُ عن دینی»[15].

«بار خدایا تو مرا به خود شناسا کن که اگر خودت را به من نشناسانی پیغمبرت را نخواهم شناخت، با خدایا تو رسولت را به من بشناسان که اگر رسول خود را به من نشناسانی حجّتت را نخواهم شناخت، پروردگارا حجّت خودت را به من بشناسان که اگر حجّت خود را به من نشناسانی از دین خود گمراه خواهم شد».

19- مداومت بر دعای غریق:

«یا الله یا رحمن یا رحیم یا مُقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینک»[16].

«ای خداوندا! ای رحمان! ای مهربان!ای دگرگون کننده دل ها! مرا بر دینت پایدار کن».

20- مداومت بر دعایی که مرحوم ابن طاووس نقل نموده است:

«اللهم انت عرّفتنی نفسک و عرّفتنی رسولک و عرّفتنی ملائکتک و عرّفتنی نبیّک و عرّفتنی ولاه أمرک؛ اللهمّ لاآخذُ إلّا ما أعطیتَ وَ لا أوقی إلّا ما وَقیتَ اللهمّ لاتغیبّنی عن منازل اولیائک و لاتزغ قلبی بعد إذ هدیتنی اللهمّ اهدنی لولایه من فرضت طاعته…».

«بار خدایا! تو خودت و فرستاده ات و فرشتگانت و پیغمبرت و والیان امرت را به من شناسانیدی، بار خدایا! من نگیرم جز آنچه تو عطا کنی، و هیچ نگهدارنده ای جز تو برایم نیست، بار خدایا! مرا از منازل دوستانت دور مگردان و دلم را پس از آنکه هدایت کرده ای منحرف منمای، بار خدایا! مرا به ولایت کسی که اطاعتش را بر من واجب ساخته ای هدایت فرما».

21- شناخت علامت های ظهور آن حضرت.

22- تسلیم امر الهی بودن نسبت به مسئله غیبت و ظهور آن حضرت و عجله نکردن.

23- صدقه دادن به نیابت از امام زمان-علیه السّلام-

24- صدقه دادن برای سلامتی امام زمان-علیه السّلام-

25و 26- رفتن به حج و فرستادن دیگران به حج به عنوان نیابت از امام زمان-علیه السّلام-

27- طواف مستحبّی خانه خدا به نیابت از آن حضرت.

28و 29- زیارت مشاهد پیامبر-صلی الله علیه و اله و سلم- و معصومین-علیهم السّلام- به نیابت از آن حضرت.

30- فرستان دیگران به زیارت آن مقامات به نیابت از امام زمان-علیه السّلام-

31- تلاش در راه خدمت به آن حضرت، از هر طریقی که ممکن باشد.

33- نیّت قطعی داشتن برای یاری آن بزرگوار در زمان ظهور.

34- بعد از هر نماز واجب، با آن حضرت به وسیله عبارات و دعاهای خاص، تجدید بیعت نمودن.

35- مصرف اموال در راه هایی که مورد رضایت امام زمان-علیه السّلام- است.

36- ارتباط با شیعیان و دوستان امام زمان-علیه السّلام- و کمک مالی به آنان.

37- شاد ساختن شیعیان.

38- خیرخواهی برای امام زمان-علیه السّلام-

39- زیارت کردن او و سلام دادن بر او در هر مکان و زمان.

40- زیارت مؤمنین و صالحین به قصد ثواب زیارت مولا.

41- صلوات فرستادن بر آن حضرت.

42- اهدای ثواب صلوات بر پیامبر-صلی الله علیه و اله و سلم- به آن حضرت.

43- نماز خواندن و اهدای ثواب آن به امام زمان-علیه السّلام-

44- نماز هدیه به کیفیت خاصّ.

45- قرائت قرآن به آن حضرت و شفیع قرار دادن ایشان در نزد خدا.

46- توسّل به آن حضرت

و شفیع قرار دادن ایشان در نزد خدا.

47- توجّه و استغاثه به آن حضرت و حاجت خواستن از ایشان.

48- دعوت و راهنمایی مردم به سوی آن حضرت.

49- رعایت حقوق آن حضرت.

50- خشوع قلبی داشتن، در هنگام یاد کردن آن بزرگوار.

51- اظهار کردن دانش در برابر ظهور بدعت ها.

52- تقیّه در برابر اشرار، و کتمان سرّ در مقابل اغیار.

53- شکیبایی در مقابل اذیت ها و تکذیب دیگران و تحمّل محنت ها.

54- درخواست صبر از خدا در دوران غیبت آن حضرت.

55- یکدیگر را به صبر دعوت نمودن.

56- شرکت نکردن در مجالسی که در آنها استهزاء به امام زمان-علیه السّلام- می شود.

57- مدارا با اهل باطل.

58- دوری از شهرت.

59- تهذیب نفس.

60- همبستگی و اتحاد برای یاری آن حضرت.

61- توبه واقعی و بازگرداندن حقوق مردم به آنان.

62و 63- پیوسته به یاد امام زمان-علیه السّلام- بودن، و عمل به آداب آن حضرت.

64- درخواست از خدا نسبت به یادآوری همیشگی امام زمان-علیه السّلام-

65- خشوع و خضوع در برابر آن حضرت.

66- طلب رضایت امام زمان-علیه السّلام-

67- بزرگداشت کسانی که از نظر سیادت یا روحانیت به امام-علیه السّلام- نزدیک هستند.

68- بزرگداشت مکان های منتسب به آن حضرت مانند مسجد مقدس جمکران، مسجد سهله و سرداب مقدّس سامراء.

69و 70- اجتناب از تعیین وقت برای ظهور، و تکذیب تعیین کنندگان وقت ظهور آن حضرت.

71- تکذیب مدّعیان وکالت و نیابت خاصّه آن حضرت.

72- دعا برای توفیق دیدار صاحب الزمان-علیه السّلام-

73- اقتدا و تأسی نمودن به اخلاق و اعمال امام زمان-علیه السّلام- و ترک اظهار خوشایندی از آنچه نزد دشمنان آن حضرت است.

74- حفظ زبان

از غیر یاد خداوند و فضیلت سکوت.

75- بجا آوردن نماز حضرت حجّت-علیه السّلام-

76- گریه بر مصائب مولای مان، شهید مظلوم امام حسین-علیه السّلام-

77- زیارت قبر امام حسین-علیه السّلام-

78- زیاد نفرین و لعن کردن بر بنی امیّه.

79- کوشش کردن در ادای حقوق برادران دینی به عنوان یاری امام زمان-علیه السّلام-

80- فراهم آوردن سلاح و مرزبانی.

———————————————————————

منابع:

[1] . سوره فرقان، آیه 77.

[2] . «الدعاء مخّ العباده». رسول اکرم-صلی الله علیه و اله و سلم- نهج الفصاحه. [3] . سوره نمل، آیه 62.

[4] . المحجّه فی ما نزل فی القائم الحجّه ، ذیل آیه شریفه.

[5] . بحارالانوار، ج92، ص330.

[6] . «علیکم بالدعاء و انتظار الفرج». مهج الدعوات، ص414؛ بحارالانوار، ج95، ص336.

[7] . بحارالانوار،ج62، ص69، روایت 23، باب50.

[8] . کمال الدین،ج2،ص458.

[9] . در کتاب مکیال المکارم، ج1، مورد 90، از ثمرات و فوایدی که ازدیدگاه مؤلف آن بر دعا برای تعجیل فرج مترتب است برشمرده شده است.

[10] . کمال الدین، ج2، ص485.

[11] . کمال الدین،ج2، ص337،ح10.

[12] . احتجاج طبرسی،چاپ اسوه،ج2،ص599.

[13] . الزام الناصب، ص18. ینابیع الموده ، ج3، ص101.

[14] . بحارالانوار، ج52، ص122.

[15] . اصول کافی، 1/337.

[16] . کمال الدین:2/351،باب 33، ح49. 32- کوشش در راه یاری امام زمان-علیه السّلام-

منبع: برگرفته از کتاب وظایف منتظران ، پدیدآورنده : مجله حوزه